Oergevoel

door Dick Couvée

Afgelopen zomer waren wij op vakantie in Suriname. Een bijzondere ontmoeting, die ik eigenlijk niet zo had verwacht. Er is van alles mis met Suriname: sociaal en economisch vooral. Als gevolg van een al jaren volgehouden beleid, dat heel andere doelen nastreeft dan de opbouw van de mensen en het land. Daarvan getuigde ook het bezoek dat ik bracht aan de Nationale Assemblée, waar vertegenwoordigers van de regering, tegen de feiten in, hoog opgaven van het oplossend vermogen en de ‘zeker’ te verwachten heilzame effecten van het Stabilisatie- en Herstelplan voor Suriname. Boegeroep van de oppositie viel hen ten deel. Vanaf eind 2015 is de Surinaamse munt gedevalueerd met ruim 40%. Veel mensen zeiden niet te weten hoe zij sinds enige maanden de financiële eindjes aan elkaar moesten knopen.

Ondanks al die trieste economische en vooral sociale ellende heeft Suriname mij deze zomer iets gegeven, dat ik eerder niet zo sterk heb ervaren. Iets wat ik nu maar oergevoel noem. Suriname is namelijk een prachtig land, ondanks alles. Een wonderlijk land ook, zeker voor wie uit het overvolle Nederland komt. Er wonen relatief heel weinig mensen, ruim 550.000, in een land dat meer dan vier keer zo groot is als Nederland. En dus is er veel ruimte voor de andere medeschepselen op deze aarde, voor primaire flora en fauna. Als die tenminste niet worden beroofd en bejaagd. Vier dagen lang waren wij in het Centraal Suriname Natuurreservaat, met zijn 1,6 miljoen hectare het grootste natuurreservaat van Suriname en een van de grootste beschermde tropische regenwouden op aarde. Onder leiding van gids Hugo, lid van de bevolkingsgroep van de Marrons, waren wij vele uren in het woud, met zijn overvloed aan overweldigende kleuren, geuren, geluiden, licht, bomen, planten en dieren. Met een grote deskundigheid en hartverwarmende liefde voor het bos liet hij steeds de wisselwerking zien tussen bomen, planten en dieren en de betekenis die zij over en weer hebben voor elkaars bestaan. Steeds weer liet hij zien hoe een verantwoord gebruik van bast, hout, bladeren, vruchten van bomen en struiken, ook betekenis kunnen hebben voor mensen, vanwege hun geneeskrachtige,voedende of versterkende kracht.

Een paar dagen later naar Noordoost-Suriname en Frans-Guyana. Na een nachtelijke oversteek met de boot over de Marowijnerivier, onder een onvoorstelbaar sterrenrijke hemel, hadden we het geluk op het strand twee reusachtige moeder-lederschildpadden (zo’n twee meter lang) aan te treffen, bezig met het leggen van zo’n 100-150 eieren, die zij verbergen in het zand. Ik had het weleens op een filmpje gezien. De werkelijkheid brengt je heel andere dimensies.Met een soort oerkracht – het gaat letterlijk gepaard met enorme zuchten en een diep soort kreten vanuit hun binnenste – volbrengen deze moeders hun zware taak. Letterlijk in trance en met een heiligsoort toewijding aan hun taak: het zorgen voor zoveel mogelijk nakroost. Dwars tegen alle wetten van de zwaartekracht in, de zee is hun domein, het land duidelijk niet.

Oergevoel, zei ik. Een beetje een gelegenheidswoord. Omdat wat ik daar beleefde wel reëel, maar niet zo goed in woorden uit te drukken is. Een besef van de enorme dragende kracht van de aarde, de schepping, zo u wilt. En het vertrouwen in het leven, dat daarvan uitgaat: ik hoef niet alles zelf te doen, alleen maar op eigen kracht. Er is ook iets dat mij, dat ons allemaal steunt en draagt en helpt om te leven. Zo kan je kijken naar het leven in het algemeen, maar ook naar elkaar. Natuurlijk is er ook die andere kant: zoiets als de ‘survival of the fittest’. Het is vooral die kant, die wij heden ten dage graag benadrukt zien als zou dat de hele werkelijkheid zijn en dus de norm. Tot en met het vroegtijdige vertrek van de niet-winnaars in TeamNL, omdat hun aanwezigheid een negatieve invloed verondersteld werd te hebben op de nog-welkanshebbers. Volgens de chef de mission.

Over Team gesproken! Volgens mij is onze samenleving veel beter af met het laten zien en zichtbaar maken van die andere kant: die steunende en dragende kracht van het leven op aarde, wij van de homo sapiens incluis, en het met elkaar op alle mogelijke manieren daaraan ruimte geven. De gids op het strand zei over de schildpadden steeds: om deze dieren te laten voortbestaan, moeten wij vooral van hen afblijven en hen alleen maar ruimte geven. En dan komt het goed. Zij weten precies wat zij moeten doen. zij doen het al 120 miljoen jaar.