Kwetsbaarheid en diversiteit als kracht

door Dick Couvée

Er zijn, volgens mij, in de komende – laten we zeggen – tien jaar twee grote thema’s aan de orde voor de Europese samenlevingen. Dat zijn: migratie en diversiteit en armoede en sociale uitsluiting. De manier waarop onze samenlevingen, dus ook de Nederlandse, met deze problematiek omgaan en er een oplossing voor vinden zal in belangrijke mate bepalend zijn voor hun toekomst en hun overlevingskracht. Beide thema‘s spelen vooral in de grote steden van Europa, ook in Rotterdam. Met vooruitziende blik heeft de Erasmusuniversiteit vanaf komende september een nieuwe masterstudie ingericht: “Migration and Diversity”. Nu nog een nieuwe master voor “Poverty and Social Exclusion”, zou ik zeggen. En dan niet in de “softe” sector van de universiteit, maar juist in de harde, namelijk binnen de economische faculteit. Afgelopen weekend vond in Brussel de Zinnekeparade plaats (Zinnekes, dat zijn de mensen die nu in Brussel leven).

Volgens het bijhorende boekje, het Magazinneke, is de Zinnekeparade: “een tweejaarlijkse, hedendaagse, stedelijke, creatieve en artistieke parade die het resultaat vormt van een langdurige samenwerking tussen bewoners, verenigingen,scholen en kunstenaars uit de verschillende Brusselse wijken en daarbuiten. Zinneke is een partici_patieve creatie, een wandelend totaalspektakel en is als dusdanig zowel een uiting van als een experiment in het samen stad maken doorheen de diversiteit”. Ik heb zelf met genoegen en nogal wat momenten van ontroering gezien hoezeer deze woorden de landing dekken en dat dwars door het centrum van Brussel! En niet alleen ik. Aan de parade nemen zo’n 1500 Zinnekes, allemaal vrijwillig, deel, verdeeld over 24 groepen: Zinnodes, uit alle wijken van Brussel, waaronder opvallend veel uit Molenbeek.Volgens de politie waren er zo’n 70.000 toeschouwers op de parade afgekomen (Zie ook: https://nl.wikipedia.org/wiki/Zinneke_Parade).

Het thema van de Zinnekeparade van 2016 was: “Fragil”.Fragiel, dus, kwetsbaar. Een mooier thema dat dat was niet denkbaar, vind ik, zeker twee maanden nadat Brussel werd opgeschrikt door brute aanslagen op metrostation Maalbeek en vliegveld Zaventem. Van geweld en moord en doodslag, was tijdens de parade niets te merken.Integendeel. Voor mij was deze parade één grote oefening in hoe het verder moet met onze samenlevingen en onze grote steden. De stad en de straat, de publieke ruimte, voor een paar uur werden zij helemaal teruggegeven aan wie zij toebehoren en om wie het uiteindelijk allemaal gaat: ons, de mensen die er wonen en leven. En dus niet aan reclame en geld en glimmende gebouwen en lawaai en hard gebonk, dat voor muziek doorgaat, zogenaamde symbolen van het “goede leven” die de publieke ruimte in onze grote steden steeds meer domineren. Mensen, burgers, wij, werden op een speelse en appellerende manier teruggeworpen op onszelf, ontgoocheld als wij zijn in de kracht en mogelijkheden van de ‘instituties”, vooral de markt en de overheden, nu die zich de afgelopen jaren overduidelijk hebben laten kennen in hun werkelijke bedoelingen, hun eigenbelang en hun wil tot macht. Een weldadige oefening, niet in participatie, vreselijk woord!

Maar in ”wij doen het wel zelf”, zoals theatergezelschap Wunderbaum dat noemt. Als je je kwetsbaar voelt, kan je je verschansen achter hekken en barriers. Je kunt je ook “uitleveren” aan elkaar, aan de kracht van saamhorigheid. Zoiets doet Zinneke. Een wat mij betreft naar veel meer smakende oefening in autonomie, anarchisme, zo u wilt, maar dan van de moderne soort. En dus, volgens de Britse filosoof Simon Critchley in zijn boek “Infinitely demanding”: “One might say that contemporary anarchism is about responsibility, whether sexual, ecological or socio-economic; it flows from an experience of conscience about the manifold ways in which the West ravages the rest; it is an ethical outrage at the yawning inequality, impoverishment and disenfranchement that is so palpable, locally and globally”. Een van de meest onbekende en ondergewaardeerde monumenten in Rotterdam is het vlaggenmomument aan de Maas, de Internationale Vlaggenparade; daaronder de 174 vlaggen die staan voor de 174 verschillende culturen en nationaliteiten in Rotterdam. Wat mij betreft gebruiken we dat Parademonument als aanleiding om tot zo’n Zinneke-spectakel en -oefening in Rotterdam te komen.

Gedicht, speciaal voor Zinneke 2016 geschreven:

Fragil
Fragiel de mens
Fragiel het leven
Fragile het samenleven
Destructieve zekerheden
Fragiel
Fragiel de aarde
Fragiel zijn we
En toch zijn we er
Doorheen de onrust
De verontwaardiging te boven
Manifesteren wij ons
Wij zijn vernieuwing in beweging
Wij zijn confrontatie en dialog
Wij zijn experimenten
Makers van duizend mogelijken
Hoop
Bouwsels van gedeelde werelden
Wij zijn uitbundigheid en vreugde
Samen
Zijn we de voorbode van een lente
We zijn
We zijn
De kracht van onze verschillen
De ontmoeting van onze poëzieën
De kracht van de liefde voor het leven
De kracht van fragiliteit